Bij tentoonstelling in Etty Hillesum
Gedichten Rilke inspireren Heetense kunstenares Van Vliet.
door Herman van Amelsvoort
De schilderijen van Joke van Vliet hangen in het Etty Hillesum Centrum en dat is geen toeval. Want ook Etty Hillesum had een passie voor de poëzie van Rainer Maria Rilke. In haar dagboeken schrijft ze er vaak over. Op transport nam zij zelfs een dichtbundel van de Duitse dichter mee.
Joke van Vliet, die in Deventer een atelier heeft, is in december begonnen met haar serie van zo’n twintig schilderijen naar aanleiding van de poëzie van Rilke. “Zijn gedichten zijn zo beeldend geschreven, het zijn eigenlijk al schilderijen.Maar zo’n gedicht ligt niet vast, het biedt een opening en dient voor mij als beginpunt van een schilderij. Bij het lezen van één zin krijg ik alweer tien ideeen. Maar mijn schilderijen zijn zeker geen illustratie bij de gedichten. Zo moet je het niet zien. Ze verbeelden het gevoel dat ze bij mij oproepen. Of beter: de gevoelens want hij stopt veel soorten gevoelens zoals eenzaamheid, verlangen, schoonheid in één gedicht.”
Eén van haar schilderijen gaat over het gedicht ‘Herfst’. De zin ‘Gebied de laatste vruchten rijp te zijn’ uit het gedicht is terug te vinden in dikke rode ballen op het schilderij. “Ik heb geen specifieke vruchten geschilderd maar ze zijn wel rijp.” Het gedicht is zwaarmoedig, zoals veel werk van hem: ‘Wie nu geen huis heeft zal er geen meer bouwen, en wie nu eenzaam is, die blijft het lang.’
Toch zijn de schilderijen van Van Vliet kleurrijk, sinds ze met Rilke bezig is. Ze zijn figuratief en laten toch veel te raden over. “Ik wil het alledaagse verheffen tot iets wat anderen niet gezien hebben, zonder het te overdrijven.”
‘De Carrousel’ gaat over de draaimolen in de Jardin du Luxembourg in Parijsdie ‘doelloos’ ronddraait. “Het gaat over het ontsnappen uit de carrousel, over de vrijheid van denken van kinderen. De spanning tussen realiteit en fantasie wil ik in mijzelf ook stimuleren.”
Jarenlang werkte Van Vliet als fotografe. Ze maakte een serie over zigeuners in Roemenië en trok tijdens de Balkanoorlog door Joegoslavië en was onder meer in Mostar. “Maar het schilderen trok. De fotografie is me te vluchtig. ik zoek de verdieping. Bij het fotograferen kun je niet zoeken. Ik heb geen vast plan als ik begin, niet eerst een schets. Ik werk altijd lang door op mijn schilderijenwaardoor een gelaagdheid ontstaat,een intrinsieke waarde.Het zoeken en het stoeien, daar hou ik van. Vechten met het doek. Soms denk ik: ‘dit wordt niks meer’, en dan ineens is het goed
Joke van Vliet 